Maldorfer Mundartautorin - maldorf-hohndorf.de

Maldorfer Mundartautorin




Hilde Juchum, geb. Giersch, in Maldorf 1958, wohnhaft in Rohrenfels/Deutschland.











Oindjer'm Loindjenbum


Oindjer'm Loindjenbum an asem Geisken,
spülden mir ols Käntj.
An senjer Krün, sungen e Fijel.
Et as longhar dersäntj.


En Iejenstomp die loch deroindjer,
dot war de harrlichst Bunk.
Vüll Käntj funten sich dä en Platzken.
Die Grumpes wor gor lunk.


Drof klopten mir det Wedjenhilzken,
bas de Schol sich liest.
Mer musizierten mat demFlierchen,
schaijer wa der Orjenist.


Muaenkiewer fengen mir mat Besem.
Drä as at uch possiert,
Dot de Motter schneill wul kieren,
befuar em Nochtkläck lit.


Klepsch hun mir gespült uch Pila,
uch gesongen füll.
Oindjerm Loindjenbum dä fiuelten,
oll'n de Käntj sich güet.


De Nochtkläck klung, en rüf ues hiemen.
Nio word noch schneill gebiet,
det Nochtkläckgebiet dot de Motter,
ües hot esi geliert:


„Nochtkläck, halw ües Gät,
halw ües aser Hasrgett,
weis ües asen wiesen Stech,
dot mir kun an't Hammelrech.
Gott der Voter, Gott der Son,
Gott der hellich Giest -Amen."


Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
Rohrenfels, 17.04.2000






Der letzt Andreack


Den Hiemetgefielden entronnen,
un Erfohrung weder gewonnen.
Ent frecht em wot hun ich gesahn,
un den Uerten da mir iest vertraat,
si dinken ech nemel long näh,
grod erois kun ech et nüa sen.
Vertraat? Banäh oalles framd,
wel em bold nichen Fesken mi kannt.


De Felder da schruan mat daken Zehren,
wel se gor garen beorbet weeren.
Nor Basch uch Wissen liewen of,
wä sochsesch Schratt gegongen drof.
Se vermassen net de gebejersch Fran,
dann schleslich breochen se nichen Hahn.


De Heiser erricht vun soachsesch Huund
An asem Siewenberjenlund.
se wieren sich villecht zem Troatz,
munch Mojer as für Wüat gepotzt.
Dann dä erklung det soachsesch Wuart,
dot se longhar net gehürt un desem Uert.
Der Weimerstääck blackt mat Verdross,
mat vüllen Bladern of der Goass.
Namest plackt un senjen Driwen,
ent hi as ähnen Weimern bliwen.
Doch munch en Platzken as am blanj,
an Harmenstoadt kun em et sahn.
Dem wualwürdigen Teutsch hun se det Ihrenklidj,
wa fuar de Pradij fuarberidj.
Det Beach hoit der Lazar noch enj fest an de Kniweln,
Of dem grüßen Roinj stiht em mat gewiksten Stiweln.
Net ze vergeeßen nüa ech bidden,
da zwien senj fuar üas iwer de Lijnerbraack geschridden.
Et as en Fruad an der Heldnergoass ze schrejden,
dann dä begeendt em vüllen Ledjen.
Ar bewoinjdern beandreackt de Fassaden,
undern satzen mat der Floasch am Schaaden.
Doch wallen mir of den Hoffnung vertrahn
Dot as Hiemet doch noch kit zem blain.
Uch de Mienjungsfruahit as am kun,
esi moacht ich glech Gebreoch dervun.
Dot wor der letzt Andreack, mat Entteischung uch Fruad
Ent fuar wot ich gesät hun, fuar dot stähn ich groad.




Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
Geschrieben nach einer Heimreise aus Siebenbürgen,
August 2006. Vorgetragen bei einer öffentlichen Lesung der
Mundartautoren 2007 im Haus der Heimat Nürnberg






Dehiem


Ich ban dehiem, ent donich ban ich framd,
well nor der Loindjenbum, der old mich kannt.
Et as wa wun ich menjen Numen roffen hürt,
doch worr et nor der Wäntj, die roischt a senjer Krün.


Där Nutschenbum am Gorten, setch mich troirich un,
en spracht: „Ech stähn elinj, olles sen se derfun,
U wot sool ech mich ha noch fruen,
ich verstähn de Spräch net, ich mess schruen."


Fum Hois an der Hiech, wä ech zem Mensch ba worden,
senj uch de Moiren nio gestorwen.
En wefel Zaiolstienj derfun noch luen,
wa wie dot dietj, ich stän derfuer -en schruen.


Mundartautorin Hilde Juchum geb. Giersch
(Urlaub 2008 in Maldorf)






Übersetzung ins Deutsche:






Zu Hause


Ich bin zuhause und dennoch bin ich fremd,
weil nur der Lindenbaum, der alte, mich noch kennt.
Es scheint als ob ich meinen Namen rufen hörte,
doch war es nur der Wind, der in seiner Krone rauschte.


Der Nussbaum im Garten, schaut mich traurig an,
er sagt: „ich steh allein, alle sind davon,
An was soll ich mich denn noch freuen.
Ich verstehe die Sprache nicht , ich muss heulen.


Vom Haus in der Hege, wo ich zum Menschen wurde,
sind auch die Mauern jetzt gestorben.
Ein paar Ziegelsteine davon noch liegen,
wie weh das tut- ich steh davor - und weine.




Der Motter


Host tüa noch de Motter,
dunk Gott asem Harrn
denn esi wa de Motter,
hot hi dich nor garn.


As gegongen de Motter,
As se fuar iwich dehim,
bronj en Blüemchen, en Zehr,
of den kolden Stinj.


Gähn denj Gedunken,
oft far ewech?
Un den Uert ba de Motter,
dehiem of dem Rech?


Kist tüa dor iest weder,
well dech gedriwen det Harz,
durchzecht dich en Siehnen,
et durchdrontj dich en Schmarz.


Dann wä bladjen den Blüamen,
setjst tüa mat Verdross;
se senj longhar verblajt,
det Uuch wid der noss.


Det Hieft geniecht,
an em stollen Gebiet,
as et dir wa wun
ken dech amest ried:


„Vergass net de Motter,
holt an Ieren dot Beld,
koam weder menj Kändj,
wun dich de Siensucht erelld."




Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
Rohrenfels, 20.09.2005






Der Numen oft geroffen


Der Numen di um miest geroffen,
of deser grüißer, grüsser Ierd,
dot as gewass der Numen „Motter",
vum Harrgott as hi law beschierd.


Nor gunz lüs, wid hi geroffen,
wun et bong uch schwer det Harz.
Reft nä Half mat grüßem Hoffen,
wun drä drackt de Nüd, der Schmarz.


De Motter halft enj üenermadlich,
mer de Loast sa schaer erdrackt,
as aer Stamm noch änjden lawlich,
uch wa trua as aer Black.


Wun de Motter drä nä Gähren,
von der Oarbet majd- uch oald,
gaf, wa sa uch dir gegien iest,
Half uch Statz , uch Hoalt.


Schless an denj Gebiet se annen,
sprach en Dunk fun Harzen ois.
En hiesch Wuert wid sa beglacken,
wa um Motterdoch en Rüsenstroiß.




Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giesch)






Det Brannchen fuer'm Dalchen


A Modref flüss en Brannchen,
fuer'm Dalchen, Doch uch Nocht,
Nä Schwieß uch Orbet hot et,
es änj Arfrascheng brocht.


De Kröech less et es fahlen,
den hiesch geflichten Kröech.
An oll der Kändjhidj Gähren,
hot et Wosser änj genioch.


E jeder die vuerba geng,
less schorren an den Hoindj,
esi en guiden Träpen,
em nirester mie foindj.


Nä 35 Gähren,
wul dränken ech noch iest,
et fleßt net mi det Brannchen,
ower en Zehr da flüeß.




Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
01.08.2008






Gedunken aner older Motter


Ech ban nüa old ihr Kändj, ihr sad et
Ent follen schaier zer Lost.
Dot Oldsenj esi schwer iest sen wird,
dot hun ech net gewost.


Ech satzen oft ent sahn zem Fanster,
wot oaf der Sträß poassiert,
ent menj Gedunken gähn mir enster,
an en Zetj war ihr noch klinj.


Menj Motter as düa uch gesessen,
of der Bunk, fuar asem Hois,
De Letj konjten se frendlich gressen,
ech ower tran mich net erois.


Ech wed si garen oft erzielen,
doch hiert mir namest züa.
Wun ihr det Dochwark hot erladicht,
drän breocht ihr uch de Rüah.


Fun der Hiemet da ich hun verluaren,
driw wiel ech ich erzielen garn,
ich wiel ihr sielt dot oalles wassen,
befuar ech gähn züa Gott dem Harrn.


De Litcher da ech hun gesongen,
em kannt se nemi, gliewt et mir.
Meer as menj Stamm nüa uch gebrochen,
wed ech se sonjen, uch mat dir.


Wot ech erliewt, wot ech empfonjden,
un Fruad uch Lidj ihr Ledj.
Dot ward ihr nackest mih erforen,
ihr hot dich nichen Zetj.


Doch wall ich mich glott net beschweren.
Wall satzen ha elinj.
Wun aser Harrget mech siel roffen,
net ois dem Olderhiem.




Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
Rohrenfels, 17.02.2000




Üsterbroch an Moldref


Wun de Polmenmizker fum Driemen erwochten,
dä am Longenboikelz far,
nähert sich där Üsterdoch,
Det Fast aser Erliesung -durch Gott den Harrn.


Um Üstersonnäwend nä'm Buiwendomes,
sponten de Kniecht drua Wajen un.
A sonjan fiüren sa drä oißen,
en Kroach Wenj, hun se uch matgenuen.


Drua Fajder Polmenmizkerest
Worden züaberitj.
Da brochten sa an sonjan hiemen,
wun der Doch sich niecht.


Nä dem Nochtkläckledjen,
wun et schamert züa,
wor an der klaner Geminj,
en undachtlich Rüa.


Dun gengen de Kniecht, drä of den Koppen
Loinst dem Friduf as det Rech,
sa sungen „Seele geh nach Golgata",
die Klung, munch Harz bewiecht.


Ent wun en Motter aeren Son
Dä uwen sonjen hürt,
drä woss det Harz ar an der Brost,
sa dunkt mat em Gebiet.


Doch wor hie glot zer Üsterzetj,
ba den Mosern, far ewech,
Biet sa, dot gesentj hie iwert Gähr,
keent sonjen of dem Rech.


Noch en Schliok Wenj, drä geng et los,
et wor net Zetj zem rüen.
De Kniecht sullen an en jed Duar,
zwien Polmenmizkerest noch düen.


Di oawer noch en Lefken hot,
die most noch ast verrichten,
Doch moacht en Stroiß noch , hiesch uch grüß,
ois Donnen ower Fichten.


Mat är lunker Litjer krüch hie drä,
bas und et Giwelloch.
Dor det den Stroiß, dem Schotz zer Fruad,
zem helichen Üsterdoch.


Ent am da Ihr uch Maj uch Pläch,
bekum der Kniecht vum Schotzken,
en Liter Pali, stork uch klor,
uch sacher noch en Mozken.


Asem Medchen erzolt ich fun asem Broich.
Et sannt - en sät - „dot wor en Üsterdoch.
Wor bekum ech den Fichtenstroiß,
as Hois hot nichen Giwelloch."


Et fehlt net nor det Giwelloch,
vuarba senj da hiesch Zetjen,
dann am erliewt den Ollendoch,
net nor mat soachsesch Ledjen.


Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
Rohrenfels, 30.04.2002






Dem olden Loindjenbum ois der Hiech


Loindjenbum kom pesper mer,
wa et wor fuer Gähren,
an denjem Schaden, of dem Iechenstomp,
wa mer Käintj noch wären.


Munch Vuegel saus an denjer Krühn,
die en Lidchen sung mat oindjer.
Et as wa wun ich änster glott,
a sonjan seeß deroindjer,
mat oll'n de Kändjen ois der Hiech,
mat Medcher uch mat Gongen.
Wä sänj se olles? Wä as de Zetj?
Ze schneell  as et vergongen.


Denj Krühn as nemi wa se wor,
Se hot gorr hort geliden.
Gott erholt dich lawer Loindjenbum,
Am dot wall ech noch biden.


Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
1.08.2008 (Urlaub in Maldorf)






Dem Trinz en Dienkmähl


Det Trinz doat hot fuar olden Zedjen,
dot as bekuunt de miesten Legden,
ent em behieft et stüand em fenj,
gor hüferdich koint det Trinzi senj,
en Pandel un, en jeden Doach.
Ziuch ois an nor wunt an de Fadern loch.
Lunk wor e, bas un de Knachel,
net üebedoint zer Fruad dem Machel.
Wun de Sonn schin hies am Aaren,
sorjt der Pandel fuar de Schaden.
Ent wa güat hot et et gedocht,
Wunn der Nordwengt e kolt Laftchen brocht,
duun deet e den Danst ihr guldich Legt,
wa e Ventilator hegt.
Wunn det Gesicht wor hiesch uch lochan,
suwer der Pandel uch der Schurz wot drof wor,
drä riet em fun er hiescher Fra,
mer em de Fess nemel gesahn.
Enj en Spon kertscher am Luuf der Gähr,
hot det Trinz en nüa gedrään,
wä em sich nüa frejen mest,
sen hescher worden nüa de Fess?
Det Trinz wot iechenklich det Katharina,
as worden zem Kathi, Käthe uch zem Ina.
Als Trinzsaster an Moldref bekunt
As worden zer Kathitant am nuan Himitlund.
De Mod, de Mod, d'as niche Wongder,
Dott der Pandel as verschwongden.
Den Huesen as e nüa gewichen.
Well Fra kun sprechen se hat der nichen?


Am olden Rom dä kun em sahn,
a Stien gemieselt munch en Fra.
Mat ongder ähnen Hieft sen de Gestolden,
Over of wot et ukit bliw erholden.
Der Eugen Roth hot drif bericht,
uch fun de Fraen an der Weltgeschicht,
Hun sa fun der Schinhiet agebesst,
well sa ziejen nüa de Fess?
An Harmestott et diet mer lied,
Senj Manner nor gehan ois Stienj.
Der Teutsch, der Lazar uch noch ar,
no wie kannt olles des nobel Harrn?
Da gewass ast hun geliest,
fun der Orbet net üabedoint geschwießt.
Det Trinz at hot an oll den Gären
Jo gewaß net nor geschläfen.
Fum lawen Trinz, nüa stoallt ech fuar,
segt em jo komm en Spuar.
De Käint riechschoffen grüss gezuegen,
et hot net mi, wa e Muun geluegen.
Wonjertschnegden, gierten, sehn,
schowen koint et, spannen, nehn,
wirken, hockeln, natzen, stracken,
wa akurat deet et de Flacken.
Uch undert koinjt et glott geneoach,
drä rieden koinjt et, wa e Beoach.
Sporsem, fleissig uch bedocht,
et wid nüa änj e kitzken mie geoocht,
At terf dich uch zum Wielen gään,
mat enem Wuart - d'hot ast ze sään.
Wune m dout olles liert schatzen,
kent em net uch dem Trinz en Dinkmäl satzen?
De Frau ass dr Hols, dot ass bekuunt,
nä dem sich dreht det Hieft, der Muun.
Befuar ich schlessen, siel senj noch erweehnt,
dot gunz Detschlund, enst noo em Hols sich dreht.




Mundartautorin Hilde Juchum (geb. Giersch)
08.04.2009 vorgetragen bei einer öffentlichen
Lesung im Haus der Heimat Nürnberg, zum Thema
„die Frau in der Gesellschaft, Emanzipation"






Wot as bliewen


Wot bliewen as fun dem wot wor?
Et senj en wevel Belder nor,
Erannereng fun hieschen Stoinjden
Da an Maldorf ech hun foinjden.


De Reejer sahn ech hetj noch grainj,
en sahn de Wedjen hetj noch blain.
Ech hieren an der Boch det Wosser,
nor de Gesichter warden blosser,
da vertraat gewiest fuer longer Zetj,
doch munch old intj sahn ich noch hetj.


Der Grüßvoter sie stottlich grüs,
en lawlichen Black hot se de Grüß
En Ahnenposs aranert drun,
et senj füll Gähr nio schün derfun...


Et ass dich nor en old Popeier,
Doch hetj ass et mer law uch deier.
Fum Grüßvoter besorjt gor fenj,
„Nam et mat, vun mir menj Käintj."
Wot as bliwen nio zum Schloß?
Arannerung - uch der Ahnenposs.




Mundartautorin Hilde Juchum
(gewidmet Roswitha Botradi)